Gitarınızdan tam verim alabilmeniz için ayarlarının da doğru yapılmış olması gerekmektedir.Gitarın kendisi ve üzerinde ki tüm aksamın doğru ayarlanması demek sizinde gitarınızda en doğru ses performansını almanız demektir.Bu sayede hem doğru sesleri duyabilir hem de en konforlu çalım rahatlığına ulaşabilirsiniz.
Gitarımızın en verimli haline ulaşması için gerekli olan ayarları anlatacağımız şu konulara dikkat edelim.
- Gitarda Sap Ayarı Nasıl Yapılır?
- Gitar Tel Yüksekliği
- Gitar Manyetiklerinin Ayarlanması
- Entonasyon Ayarı Nedir ve Nasıl Yapılır?
Gitar Sap Ayarı Nasıl Yapılır?
Gitar sap ayarı konusunda bilinen iki türlü yanlış var.Bunlardan bir tanesi gitarda sap ayarı yapmanın tehlikeli ve zor olduğudur.İkinci bilinen yanlış ise sap ayarının kesinlikle kendimiz tarafından yapmamamız gerektiğidir.Bu iki bilinen yanlışı bir kenara bırakarak bu yazımızı okuduktan sonra aslında ne kadar kolay olduğunu öğrenmiş olacaksınız.
Gitar klavyesinin yapıştırılmış olduğu kısma bildiğiniz gibi sap diyoruz.(Sap ve klavyeyi birbirine karıştırmayalım).Gitar sap kısmı ile klavye arasında imalat aşamasında koyulmuş olan bir çelik bir çubuk bulunmaktadır.İşte bu çelik çubuğa “truss rod” ismi verilmektedir.İsterseniz hemen gitarınızı elinize alıp bakabilirsiniz.
Klasik gitarlar üzerinde ise “truss rod” çubuğu genellikle bulunmamaktadır.
Hava koşulları yada belirli süre boyunca klavye üzerinde oluşan gerginlik sebebiyle gitar klavyesinde olması gereken eğim bozulmuş ve gitarınızdan istediğiniz verimi alamıyor olabilirsiniz.Bu gibi durumlarda klavyenizin içerisine yerleştirilmiş olan “truss rod” çubuğu gerginleştirerek klavyenin sap ayarı yapılır.
Aşağıdaki temsili resimde klavyenizin içerisinde bulunan “truss rod” çubuğunu görebilirsiniz.
Truss rod ayarı yapabilmek için elektro gitarların genellikle “head” dediğimiz baş kısmında yani akort burgularının olduğu bölgede alyan ile ayar yapmamız için bırakılmış ve üzeri kapakla örtülmüş kısmı görebilirsiniz.
Evet… gitarınızı elinize aldınız ve bu kısmı gördüğünüzü düşünüyorum.Unutmadan, akustik gitarlarınızda gövde deliğinin içinden görebilirsiniz.
Sap Ayarı Neden Yapılır?
Gitar sapı zaman içinde farklı etkenlerden dolayı eğilerek şekil değiştirebilir.Yukarıda ki resimde gördüğünüz gibi gitar sapı dış bükey ya da düz bir konumda olmamalıdır.Hafif bir iç bükey uygundur,tabi bununda bir ayarı var.
Şimdi arkadaşlar,gitarnızın truss rod ucunu görüyorsunuz.Bu ayar yerine uygun alyan anahtar yardımıyla ayarlayalım.Alyan anahtar yardımıyla truss rod çubuğunu sıkarsanız gitar sap ayarı dış bükey olmaya başlayacaktır.Eğer gevşetirseniz de iç bükey olmaya başlayacaktır.Gitarınızın sap ayarının bozukluk oranına göre yapacağınız bu işleme gitar sap ayarı denir.
Bazı konularımızda da bahsi geçmişti aslında ancak tekrar belirtmekte fayda var.Gitar sap ayarları çabuk bozulan bir ayar değildir.Fakat tellerin bindirdiği yük,ısı farkları,yılların yorgunluğu gibi sebepler ile zamanda bozulmalar yaşanabilir.Bu bozulmaların oluştuğunu ise gitar çalarken perdelerden gelen cızırdama seslerinden anlayabilirsiniz.
Sap Ayarı İçin Gerekli Malzemeler
Alyan Anahtar
Truss rod çubuğunu ayarlamak için ilk önce bir alyan anahtar lazım olacak.Genellikle gitarınız ile birlikte uygun anahtar verilmektedir.Bazı gitarlarda dişi bazılarında erkek alyan gerekebilir.
Gitarımızın head tarafında ki kapağı vidalarını açarak çıkarıyoruz ve truss rod ayar noktası ortaya çıkmış oluyor.Gitarınızın akort ayarlarını yaparak bu işleme başlamak daha mantıklı olacaktır.Sebebi ise gitar sapına tellerden dolayı binecek yük altında ayarlamaktır.Elektro gitarlarda standart E akor sistemi ile gerginliği sağlanmış bir sap üzerine ortalama 45-50 kg yük binmektedir.
Gitarınızın iç bükey ya da dış bükey durumuna göre alyan anahtarınızı yavaşça döndürün.
Alyan ile olması gereken yöne çevirerek sap ayarımızın doğru olup olmadığını deneyelim.Şimdi yeni pozisyonun ne olduğunu bakalım.
Yeni sap ayarımızın doğruluğunu test edebilmek için yapmamız gereken bi dizi işlem var.Gitar sap ayarı doğru mu değil mi ölçme işlemini klavyenizin 1. ve 15. perdesine kapo takarak arada kalan alanın fretlere olan yüksekliğine ölçerek gitar sapı hala bozuk durumdamı anlayabilirsiniz.
Fretler ile tel arasında 2-3 mm mesafe olması yeterlidir.Her A4 kağıdının ortalama 0,8-1 mm aralığında kalınlığı vardır.3 – 4 adet A4 kağıdı bu aralığa sığıyorsa işlem doğru kabul edilebilir.
Tüm işlemleri gerçekleştirdiniz ve 8.perde de (2 kaponun arasındaki orta nokta) tel ve fret arasındaki mesafe 2-3 mm oldu ise işleminiz başarı ile gerçekleşmiştir.
Son durum bu şekilde değil ise ya da yanlışlıkla klavyenizin içerisinde ki metal çubuğu yanlış yöne çevirdiyseniz aşağıdaki durumla karşılaşabilirsiniz ki bu istenmeyen bir durum.
Peki işleminiz doğru olduğunu düşünürsek tel ve klavye arasında ki mesafenin kesin olarak doğru olduğunu nasıl anlarız?
Eğer elinizde aşağıda bulunan resimde ki gibi kalınlık ölçer bulunuyorsa işiniz kolay.2-3mm olması normal demiştik.Kabaca bir hesap için A4 kağıdı kullanabilrsiniz.
Gitarda Tel Yüksekliği Ayarı Nasıl Yapılır?
Bir gitarda tel yüksekliği ne kadar fazla ise çalması da bir o kadar zor olacaktır.Bu sebeple gitar tel yüksekliği olabildiğince düşük olmalıdır.Fakat fazla yakın olduğunda da perdeler üzerinde cızırdama sesleri duymanız kaçınılmaz olacak.Bundan dolayı en ideal yüksekliği bulmamız gerekli.
Peki ne yapmamız gerek,önerileriniz nelerdir diye soruyorsanız işte cevabı…,
Öncelikle standart olarak kabul edilen ölçülere göre kalın mi teli gitarınızın klavyesine olan yakınlığı 2mm , ince mi telinizin klavyeye olan yakınlığı ise ortalama 1.5mm mesafede olmalıdır.Aradaki yarım mm fark ise tellerin kalınlıkları sebebiyle oluşabilmektedir.Tabii ki bu ayarlar gitarınıza göre ufak değişiklikler gösterebilir.
Klasik ve akustik gitar kullanıcılarının en büyük dertlerinden birisi tel yüksekliği konusudur.Genellikle sıfır olarak aldığınız gitarın tel yüksekliği gereğinden fazla olarak ayarlanır.Bunun sebebi ayarların kullanıcıya bırakılmasıdır.
Elektro gitarlarda ise tel yüksekliği ayarı gitarınızın köprü kısmında bulunan vidalar ile yapılmaktadır.Farklı köprü tipleri bulunduğundan kısaca bunlarıda açıklayalım.
Resimde gördüğünüz vida noktalarından tel yüksekliğini kolaylıkla ayarlayabilirsiniz.Tabi her elektro gitar tel yüksekliği bu şekilde ayarlanmıyor.Farklı köprü yapıları sebebiyle ayarlama stilleride gitara göre değişiklik gösterebilmektedir.Aşağıda Fender Stratocaster model bir gitarın körpü yapısını göreceksiniz.
Fender stratocaster ve benzer köprü yapısına sahip gitarlarda çerçeve içerisinde gördüğünüz ayar noktalarından ince alyan ile her teli tek tek ayarlamanız gerekmektedir.
Entonasyon Ayarı Nedir ve Nasıl Yapılır?
Gitarınızın tüm perdelerinin doğru sesi vermesi için yapılan ayara entonasyon ayarı denir.
https://www.guitarlessons.com sitesine ait olan entonasyon ayarı videosundan detaylı göreceğiniz üzere,entonasyon ayarı köprü üzerinde bulunan saddle dediğimiz vidaların ayarlanarak tel mesafesinin kısaltılması ya da uzatılması ile ayarlanır.Peki entonasyon ayarının amacı nedir?Entonasyon ayarının amacı biraz önce dediğimiz gibi her perdeden doğru sesi almaktır.
Entonasyon ayarı nasıl yapılır?
Entonasyon ayarı her tel için ayrı ayrı yapılmaktadır.Biz şimdi örnek olması açısından kalın E telini (Mi Major) akort edelim.Akort aleti size doğru seste olduğumuzu söylediğine göre hemen aynı tel üzerinde 12.perdeye de basarak telimizi tınlatalım,akort aletinde çıkan sonuç tel boştayken çıkan ses ile aynı olmalıdır.
Nasıl yani!
Kalın E teli boşta akort aletinde E harfini göstereceğine göre 12.perdenin de “mi” sesi olduğunu biliyoruz,o zman akort aleti hem boşta hemde 12.perde de aynı harfi göstermek zorundadır.Eğer entonasyon ayarı bozuk ise 12. perde de çıkan ses farklı bir harf alabilir ya da E sesini tam alamayabilirsiniz.
İşte bu duruma göre saddle kısmından vidalar vasıtası ile tellerimizi kısaltıp uzatarak bu sorunun önüne geçiyoruz.
Bu yazımızda öğrendikleriniz ile sizde evinizde rahat bir şekilde gitarınızın bakımını yapabilirsiniz.Sap ayarı aralarında en tehlikeli görünen ayar olsa da aslında hepsi kolay ayarlardır.Yapmaya başladıkça gitarınızı daha çok seveceğinize eminim.
Hoşcakalın…
