Optik Kompresör Nedir ve Nasıl Çalışır?

Bu yazımızda Optik Kompresörler hakkında temel bilgilere değinirken optik kompresör avantaj ve dezavantajlarına da kısaca göz gezdireceğiz.

Optik kompresör nedir? 

Optik kompresör, bir ses sinyalinin dinamiklerini değiştirmek için bir ışık elemanı ve optik hücre kullanan analog komresördür. Ses sinyalinin genliği arttıkça, ışık elemanı daha fazla ışık yayar ve optik hücrenin çıkış sinyalinin genliğini zayıflatmasına neden olur.

Optik Kompresör Nedir?

Adından da anlaşılacağı gibi, optik kompresör, kazanç (gain) azaltma devresinin merkezinde bir optik fotosel düzenlemesi (bir ışık kaynağı ve bir ışık detektörü) kullanır.

Daha spesifik olarakanlatmak gerekirse , bir opto kompresör, program/giriş sinyalini azaltmak ve sıkıştırma elde etmek için ışığa bağımlı bir direnç (LDR) kullanır.

Evet, yanlış duymadınız optik kompresör, ses sinyali seviyelerini kontrol etmek için ışık kullanır.

LDR’nin çalışma prensibini ve özelliklerini elektrik ve elektronik işiyle uğraşanların daha iyi bildiği bir gerçek.

Daha büyük optik kompresör tasarımına girmeden önce, dikkatimizi optik fotosel (LDR) düzenlemesine odaklayalım.

Optik kompresörün LDR’si (genellikle fotosel olarak adlandırılır), aldığı ışık miktarına bağlı olarak direnci değiştiren bir dirençtir.

LDR’ler “yarı iletken fotoiletkenlik” denen şey üzerinde çalışır. Yarı iletkene ulaşan fotonların enerjisi, LDR’nin direncini azaltır ve dirençten daha fazla akımın geçmesine izin verir.

O halde opto kompresörün lambası ne kadar parlaksa, LDR’nin direnci o kadar düşük olur.

Aşağıdaki ışık kaynaklarından herhangi biri, bir optik kompresör kazanç azaltma devresinde potansiyel olarak kullanılabilir.

• Işık yayan diyot (LED): Voltaj uygulandığında parlayan yarı iletken diyot. Opto kompresör LED’leri genellikle belirli saldırı, serbest bırakma ve voltajdan parlaklığa özellikleri sağlamak üzere tasarlanmıştır.
• Elektrolüminesan cihaz: küçük bir boşlukla ayrılmış iki iletken plaka (bir kapasitöre benzer). Elektrolüminesan cihazlar, hızlı saldırı süreleri ve giriş voltajıyla doğru orantılı bir parlaklık sunar.
• Floresan ampul: Işık üretmek için floresan kullanan düşük basınçlı cıva buharlı gaz deşarj lambası. Floresan ampuller, giriş voltajı ve parlaklık açısından oldukça doğrusal değildir.
• Akkor ampul: Filamentinin ısıtılması yoluyla ışık yayan bir lamba. Termal atalet, parlaklık ve giriş voltajı arasında yavaş reaksiyon sürelerine neden olur.

Işık inanılmaz derecede hızlı olmasına rağmen, ışık kaynağı ve LDR özellikle hızlı olmadığından optik kompresörler (en azından FET ve VCA türlerine kıyasla) aslında oldukça yavaştır.

Işık kaynağının bir dönüştürücü olduğuna dikkat edin (bir enerji formunu diğerine dönüştürür). Işık kaynağı, elektrik enerjisini (ses sinyali) elektromanyetik enerjiye (görünür ışık) dönüştürür. Dönüştürücüler, enerjiyi dönüştürme yöntemlerinde her zaman bir miktar doğrusal olmayan tepkiye sahip olacaktır, bu da kompresörün genel sesi üzerinde hem iyi hem de kötü etkilere sahip olabilir.

Çoğu ışık kaynağının dikkate değer bir özelliği, giriş sinyali frekansının, ışık kaynağının nasıl tepki vereceğini ve ışık ürettiğini etkilemesidir. Optik kompresörler bağlamında, bu genellikle frekansa bağlı bir attack süresi anlamına gelir.

Peki bu bir kompresör bağlamında nasıl çalışır? Optik fotosel düzenlemesi, yan zincir tarafından etkin bir şekilde kontrol edilir ve kompresör miktarını kontrol eden değişken bir direnç görevi görür.

İşte kompresör yan zincirini ifade etmek için basit bir sinyal akış şeması. Tartışıldığı gibi, optik kompresörlerde, ışık kaynağı ve LDR (optik fotosel düzenlemesi), gain azaltma devresinin ana değişken direnç elemanı olacaktır.

Seviye tespit devresi, ses sinyalini DC voltajına çeviren bir çeşit doğrultucu olacaktır. Bu sinyal, gerekirse, istenen attack ve release sürelerini elde etmek ve kompresörün threshold ve ratio değerini değiştirmek için manipüle edilebilir.

Bu DC kontrol sinyali, ışık kaynağını kontrol edecek ve LDR, aldığı ışık miktarına göre davranacaktır. Bu, gain reduction yani kazanç azaltma devresinin zayıflamasını etkin bir şekilde kontrol edecektir.

Ses giriş seviyesi arttıkça kontrol voltajı da artar.

Kontrol voltajı arttıkça, ışık kaynağı daha parlak parlar.

Işık kaynağı daha parlak parladıkça LDR’nin direnci düşer.

LDR’nin direnci düştükçe, giriş sinyalinin çoğu çıkışa karşı toprağa gönderilir. Başka bir deyişle, LDR’nin direnci gain reduction/compression değeri de artar.

Neden Optik Kompresör Kullanmalıyım?

Optik kompresör tarihi, Telektronix’in (Universal Audio ile birleşti) LA-1 kompresörünü piyasaya sürdüğü 1950’lere kadar uzanıyor. 1960’ların ortalarında LA-1, hem kayıt donanımı hem de DAW tabanlı yazılım olarak temel bir unsur haline gelen mevcut LA-2A kompresör tasarımına dönüştü. Universal Audio, orijinal LA-2A‘nın popüler sürümünü üretmeye devam etmektedir.

LA-2A‘nın ve onu takip eden diğer tüm optik kompresörlerin büyüsü, seviye kontrolü veya zayıflatıcı görevi gören bir optik devrede yatmaktadır. Bu konudan makalenin girişinde zaten bahsetmiştik.

Bir opto kompresörün kullanıcı tarafından ayarlanabilen parametreleri, output gain ve threshold değeridir. LA-2A iki mod sağlar: compress (3:1) ve limit (100:1).

Optik Kompresör Ses Kalitesi

Optik kompresörler devrelerin de tüpler ve transformatörler içerebilir veya solid-state ve hatta transformatörsüz olabilirler.

Optik kompresör tepki şekli, tüp veya solid-state motorundan bağımsız olarak doğal ve pürüzsüzdür. fakat optik kompresörün distorsiyonu ve ses rengi, sıkıştırma eylemiyle değil, amplifikatör devresiyle ilgilidir. Universal Audio‘nun yanı sıra birçok şirket optik kompresörler üretmektedir.

Üretilen her Optik Kompresör cihazı birbirinden farklı tepkilere sebep verebilir bundan dolayı her optik kompresörün aynı tonları yakalayacağını düşünmeyin.

Optik kompresörler zaman ilerledikçe performans olarak zayıflarlar bundan dolayı belirli aralıklar ile modüllerin değişimi gerekebilir. (Tüp vs)

Vokalleri ve akustik enstrümanları izlemek için opto kompresörleri son derece yararlı buluyorum. (LA-2A) ve Solid-state (LA-3A) versiyonları arasında temiz veya armonik açıdan zengin bir parça yakalayabilirsiniz.

Optik kompresör kullanan ses mühendisleri onlardan kesinlikle vazgeçemiyorlar fakat günümüz de orjinal ürünleri çok yakın bir kalite de takip edebilen pluginler de mevcut.

Bunlardan benim en çok beğendiklerim arasına girenler;

• Softube’s TubeTech CL1B
• Izotope Ozone Vintage Comp
• IK Multimedia T-Racks Opto-compressor, White 2A
• Tube Tech CL1B