Muhteşem bir gitar amfisi ile yüksek sesler açıp cayır cayır gitar çalmak gerçekten muhteşemdir. Fakat sesin ne kadar yüksek olduğu ya da olacağını hesaplamak istediğinizde iş biraz elektrik hesaplamalarına dönmektedir.
- 10W amfi almalımıyım?
- 20W amfi alsam komşular duyar mı?
- Lambalı amfi alırsam sesi sonuna kadar açarsam ne olur?
gibi değişik değişik sorular geliyor. Dediğimiz gibi iş ses yüksekliğinin hesabına girdiğinde watt,desibel,ohm gibi elektriksel değerler etkili olmaktadır.
Bu yazımızda ses yüksekliğinin temellerini anlamaya çalışacağız. Ayrıca alacağınız bir amfinin watt değerini desibel değerini daha iyi anlayarak sizin için en mantıklı olan ürünü almanız için kolaylık sağlamış olacağız.
Desibel Nedir? Nasıl Ölçülür?
Mesafeyi ölçerken kullandığımız metre birimi gibi “Bel” de sesi ölçmek için kullandığımız birimdir. Bel birimi adını telefonu icat eden Alexander Graham Bell‘den almıştır. Metre biriminde olduğu gibi santi metre ve desimetre cinsleri bulunduğu gibi ses ölçerkende desi-bell olarak ölçüm yaparız. Desibel birimi 1 Desi’nin 1/10 oranına eşittir.
Ses desibel cinsinden ölçülür; dolayısıyla ses şiddetini ölçmek için en yaygın birim dB’dir. Bir ses dalgasının genliğini (denge konumundan kaynaklanan titreşimin en yüksek derecesi) ölçer. Basitçe söylemek gerekirse, dB cinsinden temsil edilen, sesin basıncı veya kuvveti veya sesin “yoğunluğudur”.
İnsan kulağı 0 dB’den 130 dB’ye (acı verici derecede yüksek) kadar değişen seslere duyarlıdır. Spektrumun alt ucu sizi rahatsız eder, üst ucu ise acı verir. Araştırmalar insan kulağının yalnızca 130 ila 140 desibeli tolere edebildiğini göstermiştir. 150 desibelde kulak zarınızı patlatacaksınız ve 180-200 dB ölümcül bile olabilir. Bir çim biçme makinesinin yaklaşık 100 dB civarında ses çıkardığını düşünürsek, her gün ölümle flört ettiğimizi iddia edebiliriz.
Desibel ölçeği doğrusal değil logaritmiktir. Yani insan kulağına 10 dB’lik bir artış sesin iki kat daha yüksek görünmesini sağlayacak ve 20 dB’lik bir artış sesin 4 kat daha yüksek görünmesini sağlayacaktır.
Desibel (dB) nasıl ölçülür?
Ses seviyesi ölçer olarak da bilinen bir dB ölçer alabilirsiniz . Ayrıca Android ve iOS dB ölçer uygulamalarını uygulama mağazalarından da indirebilirsiniz. Ancak, bu uygulamaların ses düzeylerini ölçmek için uygun bir yol sağlasa da, özel bir ses düzeyi ölçerle aynı düzeyde doğruluk sunmayabileceklerini belirtmekte fayda var. Akıllı telefonlardaki yerleşik mikrofonların kalitesi farklılık gösterebilir ve hassas ses seviyesi ölçümleri için kalibre edilmemiş olabilir.
Özellikle profesyonel veya kritik dinleme ortamında daha doğru bir okuma için özel bir dB ölçüm cihazına yatırım yapmak daha akıllıca bir seçim olabilir. Bu cihazlar, özellikle ses seviyesi ölçümü için tasarlanmış olup, gitarınızın desibellerinin daha güvenilir ve doğru şekilde okunmasını sağlayarak, çalma ortamınız için mükemmel ses seviyesini ayarlamanıza yardımcı olur.
Bir gitar amfisi sesinin desibel cinsinden şiddeti ne kadardır?
Gitar amfilerinin ses şiddeti, watt değerlerine, tasarımlarına ve çalındıkları ortamın akustiğine bağlı olarak önemli ölçüde değişebilir. Hoparlörden/kabinden 1 metre (veya 3,28 fit) uzakta ölçüm yapıldığında yaklaşık 100 ila 110 dB’ye ulaşılabilir. Bu ses seviyesi genellikle 100W bir amplifikatör ile ulaşılabilir bir seviye olsa da çevre faktörlerine göre değişkenlik göstermektedir.
Örnek vermek gerekirse diyelim ki , 4 × 12 kabine bağlanmış 100 W’lık bir kafa amfinin hemen yanında duruyorsanız, desibel seviyesi yükselebilir ve potansiyel olarak 115 dB seviyesine kadar yaklaşabilir, ancak bu kabaca bir tahmindir. 150 db gibi bir değer kulak zarının yırtılmasına yol açabileceği için tehlikeli bir seviye olduğunu unutmamak gerekir.
Ayrıca kullanılacak olan gitar efektleri de hesaba katıldığında daha yüksek ses seviyelerine çıkacağını unutmamalıyız.
Hoparlör Hassasiyeti, Hoparlör Verimliliği ve Gitar Amplifikasyonu
Öncelikle hoparlör verimliliği için doğru terim speaker sensitivity yani hoparlör duyarlılığı , ancak yıllar geçtikçe bu iki terim birbirinin yerine kullanılabilir hale geldi.
Speaker Sensitivity Nedir?
Hoparlör duyarlılığı yani Speaker Sensitivity, bir hoparlörü çalıştırmak veya çalıştırmak için ne kadar güce ihtiyaç duyulduğunu belirlemek için kullanılan bir ölçüdür. 1 watt gücünüz olduğunda amplifikatörden ne kadar ses çıkışı alıyorsunuz? Evet, buna hoparlör duyarlılığı veya hoparlör verimliliği diyoruz.
Hoparlör hassasiyeti ise ses yüksekliğiyle doğru orantılıdır ve dB (desibel) cinsinden “sensitivity rating” yani hassasiyet derecesi olarak gösterilir. Bu nedenle, hassasiyet derecesi ne kadar yüksek olursa hoparlörün sesi de o kadar yüksek olur.
Bir gitar amplifikatörünün hoparlör verimliliği nasıl test edilir veya ölçülür?
Genellikle bir hoparlöre 1 watt’lık güç (giriş) sağlanır ve bir metre uzağa yerleştirilmiş desibel ölçen bir mikrofon kullanılarak ölçüm yapılır. Ölçülen desibel seviyesi o ortamda bize 1 watt gücün desibel değerini vermiş olur.
Gitar amfileri Watt ve Ses seviyesi arasında ki ilişki
Watt (W), adını James Watt adlı İskoç bir mucitten almıştır. Enerjiyi (bizim bağlamımızda bir amplifikatörün enerji çıkışını) ölçen bir birimdir. Çoğu hoparlör veya gitar amplifikatörü/kabinleri, kapasiteleri gereği 10-30-100W v.b gibi değerler ile belirlenir.
Kapasite değeri yüksek bir kafa amfiyi daha düşük değerlere sahip bir hoparlör kabinine bağladığınızda zarar verebilirsiniz.
Ses yüksekliği, amplifikatörün güç değeri veya watt değeri ile temsil edilmez . Watt enerjiyi, dB ise sesi ölçer. On watt, 10 dB ses seviyesi anlamına gelmez. Bunun yerine, bir amplifikatörün gücü hakkında iyi bir fikir edinmek için
- Hoparlör hassasiyetine
- Ses seviyesi pik noktasına bakmak gerek
Örneğin;
100 watt’lık bir amfi için konuşursak 100 W max clean ya da 100W max out şeklinde belirtilebilir.
100 W max out demek aslında 75-80W civarı ses alabileceğiniz anlamına gelir.
Örneğin Celestion G12T-75 75W’tır ve bu sebeple genel olarak Marshall kabinleri 97db civarındadır. Celestion V30 ise 60W güce sahip oolmasına rağmen 100 dB ses değerine sahiptir. Görüğünüz gibi 75W bir hoparlörden 97dB ses şiddeti bulunurken 60W bir hoparlörden 100 dB ses şiddeti alırsınız.
Yanlış ve genel olan watt= ses gücü algısını bu şekilde anlatabiliriz. Bir hoparlörün watt değerinin yüksek olması dB değerinin de yüksek olacağı anlamına gelmez.
