Piyano Pedalları Ne İşe Yarar-Nasıl Kullanılır?

Piyano pedalları, piyanonun sesini çeşitli şekillerde değiştiren kollardır. Piyanoların çoğunda bulunan üç tip pedal bulunur.
Bu pedallar ; sağ (tre corda) pedal,sol pedal una corda ve sostenuto pedalı ve (yumuşak) pedaldır.

Piyano çalmaya başlayan kişilerin ilk merak ettiği şeylerden birisi de piyano pedalları ne işe yarar ve nasıl kullanılır sorusudur.

Bu yazımızda 3 adet piyano pedalının ne işe yaradığını ve nasıl kullanıldığını size anlatmaya çalışacağız.

Piyano pedalları ne işe yarar?

Tre Corda Pedalı

Tüm piyano pedalları arasında en yaygın kullanılan, tre corda pedaldır. Bu pedal en sağdaki piyano pedalıdır ve sağ ayak ile kullanılır. Tre corda pedalları piyanistlerin bir notanın sesini basitçe tuşlara basarak daha uzun süre uzatmalarını sağlar.

Bu, piyanistlerin müzikte belirtildiği sürece veya uygun gördükleri sürece notayı uzatmalarına olanak sağlar. Bazı notalarda fermata işareti bulunur , bu işaret nota değerinin gösterdiği süre boyunca pedala basarak sesi uzatmanız anlamına gelir.

Tre corda pedalı için yaygın olarak kullanılan bir kullanım şeklide, sesler arasında kesinti olmadan akorlar arasında geçişler yapılmasına olanak sağlar.

Tre Corda Pedalı Nota İşareti

Bazı piyano notaları ile yazılan eserlerde sürdürme pedalına basıp bırakmanız gereken yerleri belirtir. Ne zaman ve nasıl kullanılacağına kendi parçalarınızda karar verebilirsiniz fakat yazılmış eserlerde uygulamak sizin için faydalı olabilir.

Aşağıda ki sembolü müzik notaları arasında gördüğünüzde o anda piyanonun en sağında bulunan tre corda pedalına basmanız gerektiği anlamına gelir.

Tre Corda Pedalı Nasıl Kullanılır Örnek

Piyano da notaları okurken yukarıda gösterdiğimiz tre corda işaretini gördüğünüzde pedala basmanız gerektiğini söylemiştik.

Burada ki örnekte daha iyi anlamanız adına dikkat ederseniz notaların başlangıcında alt tarafta “Ped” kelimesi geçiyor.

Bu kısaltma tre corda pedalının yani “pedal” kelimesinin kısaltmasıdır.Burada anlatmak istenen pedalı basarak belirtilen notaya basmanız ve ikinci notaya geldiğinizde pedala hızlıca bırakıp tekrar basarak çalmanız gerektiğini göstermektedir.

Tre Corda Pedal Nasıl Kullanılır?

Piyano pedalı arabaların pedalları gibi topuk yerde bir şekilde basarak kullanılır.

Aklınızda tutmanız gereken bir diğer şey, ayağınızı daima pedalla temas halinde olmasıdır. Bu sayede gerektiğinde tre corda pedalına kolayca basabilirsiniz.

Ayağınız piyanonun tre corda pedalının üzerinde beklerse gerektiği anda zaman kaybetmeden devreye girmesini sağlayabilirsiniz.

Piyanoda pedalı kullanırken, bir notayı çalmadan önce ya da notayı çalarken pedallar arasında geçiş yaparken zorlanabilirsiniz ve bu size karmaşık gelebilir.

Bu pedal karmaşasını emin olun kısa sürede aşabilirsiniz.Yılmayın!

Tre Corda Pedalının Özellikleri

• Sağ pedalın özellikleri maddeler halinde sıralayabiliriz;
• Sesleri dolgunlaştırır ve uzatır.
• Tınlamaya devam etmesi istenilen notaların sayısını artırır.
• El ile bağlanması olanaksız olan sesleri birbirine bağlar.
• Armonik seslerin de esas sesle birlikte titreşmesini sağladığından, o sesin rengini
  parlaklaştırır.
• Arpejlerdeki boşlukları doldurur.
• Bas seslerini uzatarak armoniyi tamamlar.
• Aksanlı seslerin kuvvetini artırır.
• Ritim duygusunu canlandırır.
• Çalınan cümledeki sesleri tatlılaştırma, yuvarlaklaştırma, renk zenginliği, ışık
  gölge oyunları verebilme gibi olanaklar sağlar.

Piyano pedalları konusunda ikinci pedal ise “Sostenuto” pedalıdır.

Sostenuto Pedalı        

Piyano pedalları sıralamasında orta pedal genellikle bir sostenuto pedaldır. Üç piyano pedalından piyanistlerin en az kullandığı pedaldır.

Sostenuto pedalı klavyedeki herhangi bir tek notayı baskılamayı sağlar. Notalara basılmaya devam edildiğinde sostenuto pedalına basılırsa,basılı tutulan notalar damper pedalı indirip kaldırılsa bile ses çıkarmaya devam eder ve diğer notalar etkilenmez. Ayar bozuk ise iki şeyden birisi olabilir. Ya çalınması gereken notalardan bazıları pedal tarafından tutulmaz, ya da tutulması gereken notalar çalmaya devam eder. Pedal ayarının kontrolü oldukça basittir.

Sostenuto Pedalı Nasıl Kullanılır?

Öncelikle sostenuto pedalına hiçbir notaya basmadan basılı tutulur, sonra pedal aşağıdayken tüm notalar damperlerin bittiği noktaya kadar test edilir. Hiçbir nota çalmaya devam etmemelidir. İkinci olarak damper pedalına basılır ve basılı tutulur, sonra sostenuto pedalına basılır. Her iki pedala basılıyken herhangi bir notanın çalmaya devam edip etmediğine bakılır.

Sostenuto pedalı sıklıkla ayarsız olduğu için, bu pedalın kullanımını gerektiren çok az sayıda müzik yapılmıştır. Aoron Compland’ın ‘’Piano Variations’’ parçasındaki gibi parçalar sostenuto pedalı yer almayabilir diye alternatif çalma türü içerir. Kesinlikle sostenuto pedalı kullanmayı uman herhangi bir piyanist alternatif bir planı olduğundan emin olmalıdır. Sostenuto pedal çağdaş bir anlatım aracı olarak, daha çok modern bestecilerin
yapıtlarında yer almaktadır. Piyanoda uzatılması gereken sesleri tutmak için kullanılır.

Una corda Pedalı

Sol pedalın amacı ‘’piyano’’ (hafif) nüansı gerektiren pasajlarda daha yumuşak bir yoğunlukta hafif bir ses rengi çeşitliliği elde etmektir. Armoniye göre pedalı değiştirmek gerekmediği için sol pedal kullanımında öğrenci fazla güçlük çekmez. Sol pedal kullanımında sağ pedala göre daha az sorunlar yaşanmaktadır. Sol pedal adını İtalyancada tek tel anlamına gelen ‘’una corda’’ kelimesinden almaktadır. Nota yazımında bu pedala basılması gereken yerler, bu kelimenin kısaltması olan U.C., pedalın kaldırılması gereken yerler ise T.C. harfleriyle gösterilir. Sol pedal esas olarak, ‘’pianissimo’’ pasajlarda kullanılır. Bu pedal sağ pedalla birlikte kullanılabilir.

Örnek olarak L.V. Beethoven’in Mi Bemol Majör Bagatelini verebiliriz;

Kuyruklu piyanolarda ki una corda pedalı ya da diğer adıyla ‘’yumuşak pedal’’ bazen piyanoyu daha sessiz hale getirme yöntemi olarak görülür. Bir noktada bu doğrudur ancak una corda pedalı daha önemli bir fonksiyona sahiptir. İlk ve öncelikli olarak, bir sus, yaylı bir çalgının sesini değiştirene kadar, çalgının ton kalitesini değiştirir.

Fiziksel olarak pedala basma tüm klavye hareketini değiştirir. Böylelikle çekiçler her notanın üç yayına vurmaz. Aynı zamanda, çekiçler keçenin üzerinde farklı, az kullanılan noktalara vurur. Böylelikle vuruş yüzeyi çok daha fazla yumuşaktır. Bu da daha sessiz bir kaliteye ve gizemli, fantastik bir atmosfere neden olur. Tek bir piyanonun una corda pedalı bazı tuhaflıklara sahip olabilir. Örneğin pedalın tam vuruşu bazen çekiçleri daha uzağa kaydırır, böylelikle çekiçler bir sonraki yay grubuna çarpar. Ya da çekiçler normal çalma sırasında oluşan olukların kenara vurarak vızıltılı bir ses üretir. Bu nedenle hangi mesafeye kadar basılması gerektiğini görmek için yabancı bir piyanonun una corda pedalını önceden demek önemlidir.