Bağlama alırken dikkat edilecek konuları genelde bağlama öğrenmeye yeni başlayacak arkadaşların dikkat etmesi gereken bir husus.
Çünkü zaten bağlama çalan profesyonel kişiler zaten neyin ne olduğunu biliyor.
Burada amacımız genel olarak yeni başlayan arkadaşlar için Bağlama alırken nelere dikkat edilmesi gerektiğidir.
Bağlamalar Kısa sap bağlama,uzun sap bağlama yada cura , divan sazı gibi çeşitleri bulunmaktadır.
Genelde bağlama çalmayı yeni öğrenen arkadaşları dikkat ettiğim kadarıyla kurslarda kısa sap bağlama ile başlatırlar.
Sebep olarak ilk başlangıçta kontrolü daha iyi kavradıklarından sanırım.
Bağlamanın Parçaları Nelerdir?
Bağlama Teknesi
Tekne bağlamanın gövdesidir ve en önemli parçasıdır.Tekne ne kadar kaliteli olursa bağlamanın sesi o kadar güzel olur.
Tercihim odur ki Bağlama teknesi yapımı için ardıç yada vengi en kalitelisidir.
Ardıç sesi rengi tınısı olarak bağlamaya en guzel sesleri veren ağaçlardandır,ancak en ufak darbede yarılabilecek kadar hassastır.
Vengi ise daha kalın ve inceltilmesi gereken işçilik çıkartan bir ağaçtır ve ağırlığı olduğundan bağlamanın işçiliği gerçek bir ustadan çıkmalı.
Bu sebepledir ki piyasada ucuz gördüğünüz birçok bağlama bu ürünlerle değil fabrikasyon olarak kalitesiz ağaçlardan yapılıyor.
Ben bırakın ülkemizi Çin’den ithal bağlama gördüm.
Bağlama Sapı
Bağlamada sap demek o bağlamanın bir nevi klavyesi demektir.
Tüm notalar burada çalınır.Ancak bağlama teknesinde olduğu gibi sap kısmında da kalite önemlidir.
Alacağınız bağlamanın sapının “Gürgen” yada “Kayın” ağacından olması çok iyidir.
Sarı Gürgen yada sarı sap diye de tabir edilebilir.
Kapak
Kapak, bir bağlamanın ses kalitesini en çok belirleyen,hayati önemdeki bölümüdür.
Kapak için tercih edilen ağaç genellikle bir tür çam cinsi olan beyaz ladin ve köknardır. Kanada ladini de denilen koyu renkli kapaklar bir dönem kullanıldıysa da iyi netice alınamamıştır.
İyi bir kapak kesinlikle yıllanmış bir kurulukta, damarları düzgün, budaksız ve esnek bir yumuşaklıkta, ve tekneye hafif bir bombeyle oturtulmuş olmalıdır. Maalesef birçok usta sazın sesinin gür çıkması için kapağı gereğinden ince tutmakta bu ise sesin patlamasına ve ileride çökmeye sebep olup sorun yaratmaktadır.
Belirtmek gerekir ki iyi bir usta, kapakta gereken kalınlğı düşürmeden iyi sesi yakalayan ustadır.
Burgular Ve Eşik
Burgular Pelesenk, Simşir, Gül, gibi ağaçlardan yapılabilir.
Alacağınız bağlamada Burgu delikleri düzgün, delik ebatları orantılı ve burgular uçları hafif kalem misali tıraşlı olmalı ki güzelce yerinde istendigiigibi ayarlanabilsin.
Belki görmüşsünüzdür birçok kalitesi düşük öğrenci bağlaması diye tabir edilen bağlamalarda burgular bırakın takmayı yaktıktan sonra çevirmek bile neredeyse ölüm olabiliyor.
Ayrıca birçok ucuz bağlamada burgular plastikten yapılarak maliyet düşürülüyor .
Sakin bu şekilde bağlamalar almayın. Daha kaliteli bir bağlama alamıyorsanız da Bırakın almayın daha iyi.
Bazı baglamalarda metal gitar burguları şeklinde gördüğünüz burgular geçici bir moda gibi görünüyor olsa da kolaylık açısından tercih edilebiliyor.
Bağlamaya yakışıp yakışmadığı ise tartışılır.
Üst ve dip eşikler şimşir, abanoz bazen de kemikten olabilir. Orta eşikte (Köprü) ise kelebek tercih edilmelidir.
Tüm eşikler düzgün bir işçiliğe sahip olmalı gereğinden yüksek veya düşük olmamalıdır.
Tel aralıkları oranı doğru bir yakın bir uzak olmamalı , dip eşikteki delikler dar ve düzgün açilmış olmalıdır.
Orta eşik (Köprü) yüksekliği yaklaşık olarak 5-7 mm olması uygundur.
Burgu ve eşiklerdeki işçilik size almayi düşündüğünüz bağlama hakkında ince işçiliğin olup olmadığı hakkında fikir verecektir.
Uzun Sap ile Kısa Sap Arasındaki Fark
Uzun Sap Bağlama
Eğer öğrenci için bağlama alıyorsanız genellikle kısa sap bağlama önerilir.
Ancak bu yanlış tamamen satış politikası oluşturan kişilerin ortaya attığı bir durumdur.
Uzun sap bağlamanın genel çalma tekniğine karadüzen yada diğer adıyla bozuk düzen denir. Uzun sap bağlamada genel olarak yörelere özgü tavırlar daha çok ön plandadır.
Bu sebeple eğer uzun sap bağlama çalmak istiyorsanız tavırları nağmeleri iyi öğrenmeniz gerekmektedir.
Kısa Sap
Kısa sap bağlama “bağlama düzeni” dediğimiz akort düzeniyle akort edilir.
Kısa sap bağlamalar uzun sap baglamadan farklı olarak tezene tuttugumuz elimiz ile aşağı yukarı el hareketi yapılarak çalınır. Ağırlıklı olarak türküler ezgiler daha çok icra edilir.
Bu sebeple alacağınız bağlamanın kısa sap yada uzun sap olmasının size ne gibi getirisi olacak bunu bilmiş olursunuz.
Öğrenci Bağlaması Nedir?
Piyasanın durumu belli fiyatlar durmadan artıyor.
Bu sebeple günümüzde 1000TL’lik bir bağlamanın süper kalitede olduğunu sanmayın.
Bağlamalar fabrikasyon ve el yapımı olarak ikiye ayrılırlar.
Fabrikasyon bağlamalar çok düşük kalitede makinalar tarafından düşük hata payı ile yapılmış ürünlerdir.
Ancak verdiğiniz paranın karşılığı olarak aldığınız bağlamayı çalmaya başladıktan sonra size yetmediğinin farkına varacaksınız.
Bozuk ses kalitesi sap eşik vb konularda sıkıntılar yaşamanız çok olağan.
Bu sebeple eğer maddi durumunu yeterliyse ilk baştan el yapımı kaliteli bir bağlama almanızı ve kesinlikle bilen birisiyle görmenizi öneririm.
Ayrıca eğer alacağınız bağlama dut ağacından yapılmış ise tadından yenmez.
Yaprak Bağlama ile Oyma Bağlama Arasındaki Fark Nedir?
Kafanızı karıştı mı?
Tekne sap ağaç türü vs derken ne alacağımızı karıştırdınız mı?
Sakin olun!
Yukarıda verdiğimiz bilgilerden sonra yaprak ve oyma bağlama arasındaki farklara bakalım.
Şimdi…
Hangi ağaçtan kaliteli bağlama yapılır bunu öğrendik.
Sap eşik burgu vs bunlarında öğrendik.
Şimdi imalat şekline göre yaprak yada oyma bağlama hangisi daha iyidir.
Yaprak ve Oyma Bağlama
Saz yapılacak ağacın kerestesinin ince ince dilimlenerek belirli kalıplar yardımıyla eğilerek daha sonra birbirine yapıştırılarak imal edilen bağlama türüne yaprak bağlama denir.
Yaprak bağlamanın sesi alıştığı oyma bağlamaya göre daha kalitelidir.
Teknik olarak kesin olmasa da bağlama ustalarına sorduğunuzda bu cevabı alırsınız.
Oyma bağlama ses konusunda ve kalite konusunda daha aşağı görülse de günümüzde çok iyi oyma yapan ustalar mevcuttur.
Kısacası fabrikasyon değil el işçiliği bağlamalar yönelmemiz tavsiye ederim.
