Fanfret gitar , Multiscale gitar ya da yelpaze perdeli gitar diyebileceğimiz bu gitar çeşitlerinin diğer gitarlardan farkları neler bunlara bir göz atalım.
Yelpaze (fanfret) perdelere sahip bir gitar gördüyseniz ve perdelerin bu şekilde dizilme amacının ne olduğunu merak ettiyseniz yazının devamını okuyabilirsiniz.
Fanfret gitar perdelerinin neden eğimli olduklarına dair farklı bilinen yanlış bilgiler mevcut. En doğru şekilde anlamanıza yardımcı olacağız.
Fanfret (Multiscale) perdeli gitarlar her tele farklı bir ölçek uzunluğu vermek ve perdeleri hesaplanan bir açıya göre yerleştirmek için yapılır. Multiscale yani çok ölçek sistemi, gitarlara alt tellerde daha uzun bir skala uzunluğu ve üst tellerde daha kısa bir skala uzunluğu verir.
Gitar ölçekleri hakkında daha fazla bilgi için aşağıda kiyazıyı inceleyebilirsiniz.
Fanfret Perdeli Gitarların Mantığı Nedir?
Yelpaze perdeli gitarların nasıl çalıştığına, faydalarına ve daha fazlasına bakmadan önce, ne anlama geldiklerini anlayabilmeniz bazı önemli konulara değinmek gerek.
Fanfret Perdeli Gitarların Ölçekleri (Multiscale)
Yukarıda verdiğimiz linkle de belirtildiği gibi gitarların ölçüleri marka ,model ve tasarımlarına göre ufak değişiklikler gösterebilir. Yazı da geniş geniş anlatıldığı için burada daha fazla değinmeyeceğiz.
Normal gitarlar, ölçek uzunluklarıyla ölçülür . Örneğin, bir Fender Stratocaster 25,5″ ölçek uzunluğuna sahipken, bir PRS 25″ ölçek uzunluğuna sahiptir.
Fakat fanfret gitarlar için bu durum geçerli değil. Bize birden çok ölçek bilgisi vermektedir ve bunlar üst tellerde farklı alt tellerde farklı değerlere sahiptir.
Örneğin, Ibanez RGIF8, aşağıda gösterildiği gibi fanfret perdelere sahip sekiz telli bir gitardır.
En düşük tel üzerinde ki ölçek uzunluğu 27,2″ ve en üst tel üzerinde ki ölçek uzunluğu 25,5″‘dir
Yani standart 6 telli bir gitar gibi tek ölçek uzunluğuna değil birden çok ölçek uzunluğuna sahiptir. 8 tel arasında belirli bir mantıkta ölçekler değişir.
Bunu Strandberg Boden 8 dizisiyle karşılaştıralım
Strandberg’in en alt telindeki skala uzunluğu 28″ ve en üst teldeki skala uzunluğu 26.5″‘dir .
Yani Ibanez modelinden biraz daha uzun ölçeğe sahip bir gitar.
Her iki gitar da 8 telli ve her ikisi de fanfret perdelere sahip olsa da, çalma hissinde büyük bir fark olduğunu bilmelisiniz. Sebebine sonra değineceğiz.
Nötr pozisyon
Aşağıdaki Ibanez marka gitarın klavyesine göz attığımızda, perdelerin bir yönde eğimli olarak başladığını, ardından diğer yönde eğimli olana kadar kademeli olarak değiştiğini görebilirsiniz.
Perdelerin 6 telli standart bir gitar gibi düz fretlere sahip olduğu noktaya nötr nokta denir .
Yukarıdaki gitarda nötr nokta 12. perdedir.
Bazı yelpaze perdeli gitarlarda, nötr pozisyonu daha yukarıda ya da daha aşağıda olduğunu görebiliriz. Aşağıdaki Strandberg’de nötr nokta 7. perdede bulunuyor.
Ibanez ve Strandberg’i karşılaştırdığınızda nötr noktadaki bu değişikliğin klavyenin genel hissinde büyük bir fark yarattığını fark edeceksiniz.
Standart Gitar ile Multiscale Gitar Arasında ki Farklar
Normal bir gitarın aşağıdaki fotoğrafında, alt eşikten üst eşiğe kadar olan tel uzunluğunun her tel için aynı olduğunu görebilirsiniz.
Bu sebeple standart bir gitar üzerinde kalın mi teli ile ince mi teli arasında tel kalınlıklarına bağlı olarak farklılıklar oluşmaktadır.
ince mi teli üzerinde alt perdelerde alacağınız sesler tel kalınlığına da bağlı olarak daha cılız bir ses üretir.
Bunun temel sebepleri arasında eşik ile perde arasında ki mesafenin kısalması sebebiyle tel titreşimlerinin zayıflamasıdır.
Fanfret bir gitarda ise alt tellerin üst tellere göre daha uzun bir ölçek uzunluğu (eşikten eşiğe) olduğundan alt perdelerde alınan sesler daha fazla titreşim üreteceğinden standart bir gitara göre daha canlı sesler üretirler.
Standart bir gitar ile aynı akort sesine sahip olsa bile fanfret gitarlarda ölçek uzunluğu büyük fark yaratmaktadır.
Telin uzunluğu ve ürettiği titreşim bu konuda büyük rol oynar.
Fanfret Gitar Fark Yaratır mı?
Standart perdeli bir gitara göre fanfret bir gitarın yukarı da anlattıklarımız ile birlikte aman aman bir farkı var mı?
Çalınabilirlik konusunda kesinlikle fark yarattığı ortada.
Tellerde Tansiyon Farkı
Fanfret bir gitarda tel uzunluğu en önemli faktördür.
Örneğin;
25,5″ ölçek uzunluğuna sahip normal bir gitarda E teline 6,5kg gerginlik oluştururken;
26.5″ ölçek uzunluğuna sahip fanfret bir gitarda 7 kg gerilim oluşturmaktadır.
27″ ölçek uzuluğuna sahip fanfret bir gitarda ise 7.3 kg gerilim oluşmakta.
Gitar boyutları aynı olabilse de normal bir gitardan daha uzun bir ölçek uzunluğu sunan fanfret gitarlar daha yüksek gerilim sağladıkları için büyük farklar yaratmaktadır.
Ton Farkları
Fanfret gitarlarda alt teller daha uzun ölçeklere sahip olduğundan çalım sırasında duyulan tonlarda farklılıklar yaratır.
Genel Çalınabilirlik Hissi
Fanfret gitarlar normal gitarlardan çok farklı görünür fakat çalınabilirlik konusunda normal gitarlardan farklı değiller.
Fanfret gitarın genel çalma hissi, perde açılarının ne kadar açılı olduğuna (en düşük ve en yüksek teller arasındaki ölçek uzunluğundaki fark) bağlıdır.
Fretler ne kadar eğimli ise, akorları çalarken veya telden tele geçerken onu o kadar çok fark edeceksiniz.
Düşük Akort Büyük Etki
Bildiğiniz gibi düşük akort sistemleri daha uzun ölçekli teller ile daha iyi performans verir. Örnek olarak Drop C verilebilir.
6 telli bir gitarı Drop C gibi düşük akort sistemlerine ayarlamak istediğiniz de çok yalpalayan teller ve kulağa çok iyi gelmeyen sesler üretirsiniz. İşte bu nokta da Fanfret perdeli ve değişken uzun ölçeklere sahip gitarlar çok daha iyi performans verirler.
Multiscale gitarlar daha uzun tel ölçekleri sebebiyle gerilimlerini koruyarak hem tellerin yalpalamaları engellenmiş hemde daha iyi tonlar üretmenizi sağlar.
Fanfret Gitar Çalmak Zor mu?
Fanfret gitarlar garip görünse de çalması zor değil. Pek çok gitarist aslında perdelerin açısının parmaklarınızın klavye üzerindeki açısını doğal olarak takip etmesi nedeniyle fanfret (yelpaze perdeli) gitarlarda çalmayı tercih ediyor.
- Yüksek tel gerilimi daha iyi riffler çalmanızı sağlar
- Eğimli yelpaze perdeler sayesinde akorlar daha rahat çalınabilir( Nötr noktasına bağlı)
- Bend tekniklerinde üst teller daha rahat alt teller daha gergin olabilir
- Vibrato tekniği daha rahat sağlanır
Artılar ve Eksileri
Artıları
- Bazı gitaristler için daha konforludur
- Düşük akortlarda daha kaliteli ton
- 7-8 ve 9 telli gitarlar için ideal tasarım
Eksileri
- Her fanfret gitar farklı nötr noktalarına sahiptir.
- Nötr noktasına göre sizin için ideal gitarı seçmeniz gerek
- Piyasada az seçenek
